Terapia wzroku

Prawidłowy przebieg rozwoju widzenia jest niezwykle ważny. Wpływa na kształtowanie wszystkich umiejętności dziecka. Konsekwencje zaburzeń wzroku oddziałują na całe życie dorosłego człowieka. Wzrok jest zmysłem podlegającym rozwojowi i poddającym się rehabilitacji. Warunkiem właściwego rozwoju widzenia jest sprawny układ wzrokowy czyli zdrowa gałka oczna, nerw wzrokowy, droga wzrokowa i odpowiednie części kory mózgowej.

Jak najwcześniejsze leczenie i rehabilitacja wzroku może ewentualne nieprawidłowości zmniejszyć, ograniczyć lub wyeliminować. Kontrolowanie procesu widzenia i wpływanie na jego przebieg np. poprzez leczenie, używanie okularów korekcyjnych, ochronnych, pomocy optycznych i nieoptycznych oraz odpowiednie ćwiczenia mogą usprawnić rozwój dziecka.

Proces terapeutyczny jest wieloaspektowy i bardzo złożony. Wiele czynników (zależnych i niezależnych od dziecka, rodzica i specjalisty) decyduje o jego przebiegu. Trzeba więc uzbroić się w cierpliwość, obserwować postępy dziecka. Plan rehabilitacji można na bieżąco modyfikować w zależności od aktualnych potrzeb pacjenta.

Pierwszym, niezbędnym elementem jest prawidłowa i dokładna diagnostyka, zapoznanie się z wynikami badań okulistycznych, neurologicznych i zebranie obszernego wywiadu (często również obserwacja dziecka). Następnie ustalenie planu terapeutycznego i wdrożenie małego pacjenta i rodziców w proces rehabilitacji. Ćwiczenia trwają 30 min, codziennie, przez 9 dni. W ostatnim 10 dniu przeprowadzone zastają badania kontrolne, po których rodzice otrzymują dalsze zalecenia i wskazówki.

Najważniejszymi elementami w terapii wzroku jest sumienność w wykonywaniu zaleceń w domu oraz dobra współpraca pacjentów/ rodziców/ opiekunów ze specjalistą prowadzącym.

Okulista to lekarz, posiadający specjalizację w zakresie okulistyki, czyli dziedziny nauki, zajmującej się budową, czynnościami, rozpoznawaniem schorzeń i leczeniem oczu. Zajmuje się zarówno profilaktyką chorób oczu, jak również ich diagnostyką oraz ustalaniem procesu terapeutycznego. Okulista jest zazwyczaj pierwszą osobą, do której zwracamy się w przypadku problemów z oczami lub też z samym widzeniem. Powinien on, za pomocą stosownych badań, ustalić przyczynę naszego złego samopoczucia czy też niekomfortowego widzenia oraz wdrożyć odpowiednie leczenie. 

Ortoptystka zajmuje się diagnozą i leczeniem niedowidzenia, zeza oraz zaburzeń widzenia obuocznego u dzieci i dorosłych. Ortoptyści wykonują oraz asystują w wielu badaniach okulistycznych dotyczących: utraty widzenia (np. niedowidzenie, zmiany patologiczne, zaburzenia gałkoruchowe, np. zez, oczopląs, porażenia nerwów), diplopii - podwójnego widzenia (np. choroby, urazy), diagnozy chorób narządu wzroku (np. jaskra, zaćma, AMD), doboru korekcji wady refrakcji (np. okulary, soczewki kontaktowe). Ortoptyści opracowują indywidualne zestawy ćwiczeń ortoptycznych i pleoptycznych, prowadzą rehabilitację narządu wzroku w podmiotach leczniczych, placówkach integracyjnych,  specjalnych i innych. Nieodzownym aspektem pracy ortoptystki jest współpraca interdyscyplinarna z lekarzem okulistą zajmującym się diagnozowaniem problemów ocznych, optometrystą, odpowiedzialnym za przeprowadzanie pomiarów parametrów układu wzrokowego oraz optykiem dbającym o prawidłowy dobór środków korygujących. Wspólnym obszarem zainteresowań tych zawodów jest troska o narząd wzroku.

Optometrysta zajmuje się diagnozowaniem zaburzeń wzroku i doborem i przepisywaniem okularów korekcyjnych, soczewek kontaktowych; w przypadku spostrzeżenia zmian sugerujących odstępstwa od norm fizjologicznych, kierują pacjentów do lekarza specjalisty. Udzielają porad z zakresu pielęgnacji oczu i przepisują pomoce optyczne lub zalecają stosowanie innych form terapii zaburzeń wzroku.

Optyk zamówi odpowiednie soczewki okularowe i zamontuje je w wybranych przez nas oprawach. Dobry optyk powinien także służyć pomocą w doborze samych opraw, dopasować je do kształtu twarzy klienta, zwrócić uwagę na odległość między soczewką a okiem, czy też skontrolować kąt pochylenia soczewek i długość zauszników. Sposób wykonania okularów jest bardzo ważny, najmniejszy bowiem błąd na tym etapie może zniweczyć całą pracę poprzedników. Dobre salony optyczne współpracują zarówno z okulistami jak i wykwalifikowanymi optometrystami.

Krótkowzroczność - Krótkowzroczność pojawia się wtedy, kiedy obraz nie powstaje na siatkówce, a przed nią. Może być to spowodowane zbyt silnym załamywaniem światła przez rogówkę, soczewkę lub wtedy, gdy gałka oczna jest za długa (co jest najczęstszą przyczyną). Osoby cierpiące na krótkowzroczność będą dobrze widzieć z bliska, jednak odległe przedmioty będą dla nich niewyraźne, rozmazane. Im bardziej zaawansowana choroba, tym odległość, przy której chorzy widzą wyraźnie się zmniejsza. Krótkowidz często mruży oczy podczas patrzenia w dal, dzięki czemu obraz na siatkówce staje się mniej rozproszony przez co zwiększa się jego ostrość. Poza zaburzeniami widzenia mogą pojawić się również bóle głowy a także uczucie napięcia, zmęczenia gałek ocznych.

Dalekowzroczność będzie objawiać się wyraźnym widzeniem przedmiotów znajdujących się w pewnej odległości od oczu, natomiast przedmioty leżące bliżej będą zamazane. Z czasem jednak, w miarę postępu choroby, może być upośledzone zarówno widzenie z bliska jak i z daleka. Objawy będą miały inne nasilenie w różnych grupach wiekowych, dlatego, że z wiekiem spada zdolność oka do akomodacji. Oprócz tego u osób chorujących na dalekowzroczność mogą pojawić się bóle głowy, podwójne widzenie, zez zbieżny oraz ból gałek ocznych.

Astygmatyzm jest jedną z trzech najczęstszych wad wzroku. Obraz widziany przez astygmatyka jest niewyraźny, zamglony w różnych osiach widzenia. Tę wadę oczu koryguje się okularami albo soczewkami kontaktowymi. W prawidłowo zbudowanym oku promienie światła skupiają się w jednym punkcie – na siatkówce. W astygmatyzmie (inaczej niezborności) z powodu nieprawidłowości krzywizn wpadająca do oka wiązka promieni po załamaniu skupia się w dwóch punktach, powodując powstanie nieostrego obrazu. Nieregularny kształt rogówki, która w astygmatyzmie nie jest wycinkiem kuli, lecz przypomina wycinek piłki do rugby, odpowiada za 98 proc. przypadków wady oczu (tzw. astygmatyzm rogówkowy). W nielicznych przypadkach ta wada wzroku może też być skutkiem nieprawidłowego kształtu soczewki (tzw. astygmatyzm soczewkowy), najczęściej w wyniku wrodzonej wady soczewki. Niekiedy astygmatyzm soczewkowy rozwija się w następstwie zaćmy.
Ogólnie rzecz biorąc, w nadwzrocznym astygmatyzmie oba ogniska są poza siatkówką, a w krótkowzrocznym – przed siatkówką. Istnieje też astygmatyzm mieszany, wtedy jedno ognisko znajduje się przed drugim.

Prezbiopia to nie jest wada wzroku i nie należy jej mylić z nadwzrocznością. Objawia się przez pogorszenie widzenia na bliskie odległości, wynikające ze zmniejszenia lub utraty zdolności akomodacji oka. Jest to proces fizjologiczny wynikający ze starzenia się organizmu dotyczy osób zarówno z nadwzrocznością, krótkowzrocznością, jak i bez żadnej z tych wad wzroku. Dzieje się tak dlatego, że na starość soczewka stopniowo staje się mniej elastyczna, traci zdolność akomodacji, czyli dobrego widzenia obiektów dalekich oraz bliskich. Żeby dobrze widzieć, sięgamy wtedy po okulary. Przy presbiopii oddala się od oka tzw. punkt bliży wzrokowej. Znaczy to tyle, że mamy problemy z wyostrzaniem obrazu przedmiotów widzianych z bliska. Trudno jest nam np. czytać czy nawlec igłę. Potrzebne są więc okulary, które zastąpią zdolność akomodacji oka

Niedowidzenie (amblyopia, leniwe oko) – polega na obniżeniu ostrości widzenia mimo optymalnej korekcji optycznej i braku zmian organicznych w oku. Jego przyczyną jest „niewłączenie oka” w proces widzenia. Przyczyną niedowidzenia jest zwykle zez lub wrodzona wada refrakcji. Najczęściej niedowidzenie występuje tylko w jednym oku i wykryte zostaje przypadkowo. Do momentu rozpoznania zwykle brak jakichkolwiek objawów sugerujących, że jedno oko może gorzej widzieć i najczęściej rozpoznanie jest olbrzymim szokiem dla rodziców.
Zez- czyli nieprawidłowe ustawienie oczu, należy do najczęstszych wad wzroku u niemowlaków i starszych dzieci, występuje też u dorosłych. Zez powstaje w wyniku braku współpracy między mięśniami poruszającymi gałką oczną albo ich nierównoległego działania. Zez potrafi utrzymywać się stale, ale niekiedy pojawia się i znika. Często występuje już u niemowlaka, choć może ujawnić się dopiero w późniejszym okresie dzieciństwa, czy nawet w dorosłym życiu, powodując np. problemy z prowadzeniem samochodu i uprawianiem niektórych sportów, chociażby siatkówki. Niektóre jego rodzaje, na przykład zez rozbieżny, sprawiają poważne problemy w codziennym życiu i niekiedy wymagają operacji chirurgicznej.