Terapia wzroku

Terapia wzroku - dedykowana dla dzieci, młodzieży i dorosłych z zaburzeniami widzenia obuocznego, zezem i niedowidzeniem. Ćwiczenia polegają na stymulacji siatkówki, poprawie przewodzenia impulsów nerwowych do mózgu oraz lokalizacyjnych i koordynacyjnych oko-ręka. W przypadku zaburzeń motoryki dużej (często sprzężone ze wzrokiem) ćwiczenia ogólnomotoryczne, równowagi z wykorzystaniem m. in. elementów integracji sensorycznej. Rehabilitacje przeprowadzane są zgodnie ze światowymi standardami przy użyciu najnowszych urządzeń sprowadzanych z USA. W praktyce stosujemy różnorodne metody terapeutyczne dostosowane do indywidualnych potrzeb każdego pacjenta.

Rozwój widzenia u dzieci

Prawidłowy przebieg rozwoju widzenia jest niezwykle ważny. Wpływa na kształtowanie wszystkich umiejętności dziecka. Konsekwencje zaburzeń wzroku oddziałują na całe życie dorosłego człowieka. Wzrok jest zmysłem podlegającym rozwojowi i poddającym się rehabilitacji. Warunkiem właściwego rozwoju widzenia jest sprawny układ wzrokowy czyli zdrowa gałka oczna, nerw wzrokowy, droga wzrokowa i odpowiednie części kory mózgowej.

Jak najwcześniejsze leczenie i rehabilitacja wzroku może ewentualne nieprawidłowości zmniejszyć, ograniczyć lub wyeliminować. Kontrolowanie procesu widzenia i wpływanie na jego przebieg np. poprzez leczenie, używanie okularów korekcyjnych, ochronnych, pomocy optycznych i nieoptycznych oraz odpowiednie ćwiczenia mogą usprawnić rozwój dziecka.

Kiedy zwrócić się do specjalisty?
  • dziecko wpatruje się w źródła światła, jasne ściany, okna;
  • śledzi poruszające się źródło światła od środkowej linii ciała na zewnątrz (lepiej w poziomie niż pionie i ukośnie);
  • fascynuje się różnymi źródłami światła, błyszczącymi przedmiotami i jaskrawymi kolorami;
  • dłużej wpatruje się w twarze osób najbliższych;
  • przygląda się własnej ręce;
  • spogląda do góry na zabawki;
  • przenosi spojrzenie (kieruje oczy) w kierunku źródła dźwięku;
  • rozwija się koordynacja obu gałek ocznych (w tym okresie życia dziecko może okresowo zezować);
  • pojawiają się zbieżne ruchy gałek ocznych;
  • podąża wzrokiem za poruszającą się zabawką (40-60 cm od oczu w prawą i lewą stronę);
  • odwzajemnia uśmiech.
  • wyraźnie patrzy tylko jednym okiem (ustawia głowę w jedną stronę);
  • źle reaguje (nadwrażliwość) na światło, mruży oczy, zamyka je lub zaciska silnie powieki;
  • reaguje z opóźnieniem na pokazywane zabawki;
  • reaguje na bodźce lub ruch nie na wprost twarzy ale z boku głowy, w jej górnej bądź dolnej części;
  • przygląda się własnej ręce tylko po jednej stronie ciała;
  • nie nawiązuje kontaktu wzrokowego;
  • nie odwzajemnia uśmiechu;
  • oczy często zezują lub poruszają się niezależnie od siebie;
  • oczy drgają w poziomie, pionie bądź naprzemiennie.
  • dziecko skupia wzrok na przedmiotach z odległości ok. 1m;
  • ustawia oczy centralnie;
  • przenosi spojrzenie z ręki na obiekt;
  • widzi barwy;
  • lubi grzechotki, gryzaki, zabawki piszczące, wyciąga rękę w ich kierunku, chwyta je, szczególnie wtedy, gdy znajdują się w zasięgu jego rąk;
  • przekłada zabawkę z ręki do ręki;
  • spostrzega głębię.
  • dziecko patrzy na zabawki pokazywane w całym obszarze pola widzenia (prawa-lewa, góra-dół);
  • wyrzuca zabawki i patrzy, gdzie upadły;
  • rozwija się koordynacja oko-ręka;
  • rozwija się pamięć wzrokowa;
  • następuje koordynacja większości odruchów obuocznych;
  • reaguje odmiennie na zmieniający się wyraz twarzy rodzica.
  • dziecko nie skupia wzroku na osobach;
  • nie skupia wzroku na zabawkach;
  • nie wyciąga ręki w kierunku zabawki;
  • słabo interesuje się otoczeniem;
  • nie reaguje na odbicie w lustrze;
  • występują nietypowe zachowania (np. kiwanie się).
  • brak lub słaba koordynacja oko-ręka;
  • słaba fiksacja;
  • brak zbieżności;
  • preferencja jednego oka.
  • dziecko interesuje się drobnymi przedmiotami lub detalami w przedmiotach;
  • fiksuje wyraz twarzy i naśladuje go;
  • płynnie śledzi wzrokiem;
  • przechyla głowę żeby spojrzeć w wybranym kierunku;
  • lubi różne kształty i formy geometryczne;
  • rozwinięte widzenie obuoczne.
  • dziecko interesuje się książeczkami i kolorowymi obrazkami;
  • identyfikuje podobieństwa i różnice;
  • szereguje klocki i buduje wieże z klocków;
  • lubi bazgrać, rysować linie grubymi kredkami;
  • rozwija się orientacja pionowa;
  • współdziała w czynnościach samoobsługowych;
  • idzie do rodzica, zabawki.
  • nie interesuje się nowymi zabawkami;
  • nie patrzy na zabawki, którymi się bawi;
  • nie interesuje się małymi zabawkami, nie zauważa ich (piłeczki, cukierki);
  • nie skupia wzroku na zabawkach oddalonych o np. 1-2 metry;
  • nie interesuje się otoczeniem;
  • nie obserwuje domowników;
  • słaby rozwój motoryczny;
  • opóźniona koordynacja ruchów głowy i oczu.
  • opóźnienie lub brak zainteresowania książeczkami, obrazkami, gazetami;
  • brak zainteresowania bazgraniem;
  • nie porusza się w stronę osób i zabawek.
  • śledzi wzrokiem w pełnym zakresie ruchu i wg potrzeb;
  • doskonali się koordynacja wzrokowo ruchowa i manipulacja;
  • rozróżnia i identyfikuje znajome przedmioty, lubi układanki przedmiotowe i obrazkowe;
  • lubi zabawy w chowanego z zabawkami i ludźmi.
  • brak prawidłowych (płynnych, ciągłych) ruchów śledzących oczu;
  • słabe zainteresowanie otoczeniem;
  • podczas chodzenia dziecko potyka się o meble, zabawki, progi;
  • powolne, niechętne przemieszczanie się z jednego
    pomieszczenia do drugiego.
  • dziecko zna figury geometryczne;
  • rozpoznaje barwy i odcienie barw, nazywa je;
  • wyraźnie widzi i nazywa szczegóły na obrazkach;
  • dopasowuje takie same litery, cyfry;
  • sortuje przedmioty, grupuje, dzieli na kategorie wg wielkości, barwy, długości;
  • rozpoznaje przedmioty na obrazkach widziane pod różnym kątem z bliska i z daleka;
  • mówi na temat tego co dzieje się na obrazkach (układa historyjki obrazkowe);
  • rozwija się wzrokowa orientacja przestrzenna.
  • dziecko ma trudności z rozróżnianiem: figury od tła, kształtów, wielkości, barw;
  • trudności z widzeniem szczegółów na obrazkach;
  • nie nazywa kolorów;
  • przechyla głowę w bok lub nienaturalnie układa ciało podczas oglądania TV, książki;
  • mruży oczy, marszczy twarz gdy obserwuje obiekty z dalszej odległości;
  • ma trudności z prostymi czynnościami ruchowymi (np. chwytanie i rzucanie piłki oraz śledzenie toru jej ruchu);
  • ma trudności z wchodzeniem i schodzeniem po schodach;
  • szura obuwiem podczas chodzenia;
  • słabo posługuje się ołówkiem, kredką, łyżką;
  • szybko męczy się po okresach koncentracji wzrokowej;
  • ma bóle głowy, nudności, pieczenie i swędzenie oczu;
  • zgłasza zamazywanie i rozmywanie obrazu, podwójne widzenie.
  • rozpoznaje i identyfikuje znaki abstrakcyjne (m.in. cyfry, litery);
  • rozróżnia, rozpoznaje, kojarzy, interpretuje wyrazy;
  • czyta;
  • pisze.
  • dziecko myli takie same cyfry i litery;
  • opuszcza litery w wyrazach podczas czytania;
  • nie widzi liter i cyfr z odległości kilku metrów;
  • źle widzi z bliskich lub dalekich odległości;
  • czyta, pisze z głową bardzo blisko tekstu;
  • mruży oczy, zasłania oko podczas pisania w zeszycie lub przepisywania z tablicy;
  • szeroko otwiera oczy, trze oczy;
  • zamyka lub zakrywa jedno oko;
  • zmienia końcówki wyrazów, pomija lub dodaje literki przy czytaniu i przepisywaniu;
  • ma trudności z pisaniem w zeszytach.

ABC rehabilitacji wzroku

Proces terapeutyczny jest wieloaspektowy i bardzo złożony. Wiele czynników (zależnych i niezależnych od dziecka, rodzica i specjalisty) decyduje o jego przebiegu. Trzeba więc uzbroić się w cierpliwość, obserwować postępy dziecka. Plan rehabilitacji można na bieżąco modyfikować w zależności od aktualnych potrzeb pacjenta.

Pierwszym, niezbędnym elementem jest prawidłowa i dokładna diagnostyka, zapoznanie się z wynikami badań okulistycznych, neurologicznych i zebranie obszernego wywiadu (często również obserwacja dziecka). Następnie ustalenie planu terapeutycznego i wdrożenie małego pacjenta i rodziców w proces rehabilitacji. Ćwiczenia trwają 30 min, codziennie, przez 9 dni. W ostatnim 10 dniu przeprowadzone zastają badania kontrolne, po których rodzice otrzymują dalsze zalecenia i wskazówki.

Najważniejszymi elementami w terapii wzroku jest sumienność w wykonywaniu zaleceń w domu oraz dobra współpraca pacjentów/ rodziców/ opiekunów ze specjalistą prowadzącym.

Optyk, okulista, optometrysta, ortoptysta

Okulista to lekarz, posiadający specjalizację w zakresie okulistyki, czyli dziedziny nauki, zajmującej się budową, czynnościami, rozpoznawaniem schorzeń i leczeniem oczu. Zajmuje się zarówno profilaktyką chorób oczu, jak również ich diagnostyką oraz ustalaniem procesu terapeutycznego. Okulista jest zazwyczaj pierwszą osobą, do której zwracamy się w przypadku problemów z oczami lub też z samym widzeniem. Powinien on, za pomocą stosownych badań, ustalić przyczynę naszego złego samopoczucia czy też niekomfortowego widzenia oraz wdrożyć odpowiednie leczenie. 

Ortoptystka zajmuje się diagnozą i leczeniem niedowidzenia, zeza oraz zaburzeń widzenia obuocznego u dzieci i dorosłych. Ortoptyści wykonują oraz asystują w wielu badaniach okulistycznych dotyczących: utraty widzenia (np. niedowidzenie, zmiany patologiczne, zaburzenia gałkoruchowe, np. zez, oczopląs, porażenia nerwów), diplopii - podwójnego widzenia (np. choroby, urazy), diagnozy chorób narządu wzroku (np. jaskra, zaćma, AMD), doboru korekcji wady refrakcji (np. okulary, soczewki kontaktowe). Ortoptyści opracowują indywidualne zestawy ćwiczeń ortoptycznych i pleoptycznych, prowadzą rehabilitację narządu wzroku w podmiotach leczniczych, placówkach integracyjnych,  specjalnych i innych. Nieodzownym aspektem pracy ortoptystki jest współpraca interdyscyplinarna z lekarzem okulistą zajmującym się diagnozowaniem problemów ocznych, optometrystą, odpowiedzialnym za przeprowadzanie pomiarów parametrów układu wzrokowego oraz optykiem dbającym o prawidłowy dobór środków korygujących. Wspólnym obszarem zainteresowań tych zawodów jest troska o narząd wzroku.

Optometrysta zajmuje się diagnozowaniem zaburzeń wzroku i doborem i przepisywaniem okularów korekcyjnych, soczewek kontaktowych; w przypadku spostrzeżenia zmian sugerujących odstępstwa od norm fizjologicznych, kierują pacjentów do lekarza specjalisty. Udzielają porad z zakresu pielęgnacji oczu i przepisują pomoce optyczne lub zalecają stosowanie innych form terapii zaburzeń wzroku.

Optyk zamówi odpowiednie soczewki okularowe i zamontuje je w wybranych przez nas oprawach. Dobry optyk powinien także służyć pomocą w doborze samych opraw, dopasować je do kształtu twarzy klienta, zwrócić uwagę na odległość między soczewką a okiem, czy też skontrolować kąt pochylenia soczewek i długość zauszników. Sposób wykonania okularów jest bardzo ważny, najmniejszy bowiem błąd na tym etapie może zniweczyć całą pracę poprzedników. Dobre salony optyczne współpracują zarówno z okulistami jak i wykwalifikowanymi optometrystami.

Najcześciej wystepujące zaburzenia widzenia

Krótkowzroczność - Krótkowzroczność pojawia się wtedy, kiedy obraz nie powstaje na siatkówce, a przed nią. Może być to spowodowane zbyt silnym załamywaniem światła przez rogówkę, soczewkę lub wtedy, gdy gałka oczna jest za długa (co jest najczęstszą przyczyną). Osoby cierpiące na krótkowzroczność będą dobrze widzieć z bliska, jednak odległe przedmioty będą dla nich niewyraźne, rozmazane. Im bardziej zaawansowana choroba, tym odległość, przy której chorzy widzą wyraźnie się zmniejsza. Krótkowidz często mruży oczy podczas patrzenia w dal, dzięki czemu obraz na siatkówce staje się mniej rozproszony przez co zwiększa się jego ostrość. Poza zaburzeniami widzenia mogą pojawić się również bóle głowy a także uczucie napięcia, zmęczenia gałek ocznych.

Dalekowzroczność będzie objawiać się wyraźnym widzeniem przedmiotów znajdujących się w pewnej odległości od oczu, natomiast przedmioty leżące bliżej będą zamazane. Z czasem jednak, w miarę postępu choroby, może być upośledzone zarówno widzenie z bliska jak i z daleka. Objawy będą miały inne nasilenie w różnych grupach wiekowych, dlatego, że z wiekiem spada zdolność oka do akomodacji. Oprócz tego u osób chorujących na dalekowzroczność mogą pojawić się bóle głowy, podwójne widzenie, zez zbieżny oraz ból gałek ocznych.

Astygmatyzm jest jedną z trzech najczęstszych wad wzroku. Obraz widziany przez astygmatyka jest niewyraźny, zamglony w różnych osiach widzenia. Tę wadę oczu koryguje się okularami albo soczewkami kontaktowymi. W prawidłowo zbudowanym oku promienie światła skupiają się w jednym punkcie – na siatkówce. W astygmatyzmie (inaczej niezborności) z powodu nieprawidłowości krzywizn wpadająca do oka wiązka promieni po załamaniu skupia się w dwóch punktach, powodując powstanie nieostrego obrazu. Nieregularny kształt rogówki, która w astygmatyzmie nie jest wycinkiem kuli, lecz przypomina wycinek piłki do rugby, odpowiada za 98 proc. przypadków wady oczu (tzw. astygmatyzm rogówkowy). W nielicznych przypadkach ta wada wzroku może też być skutkiem nieprawidłowego kształtu soczewki (tzw. astygmatyzm soczewkowy), najczęściej w wyniku wrodzonej wady soczewki. Niekiedy astygmatyzm soczewkowy rozwija się w następstwie zaćmy.
Ogólnie rzecz biorąc, w nadwzrocznym astygmatyzmie oba ogniska są poza siatkówką, a w krótkowzrocznym – przed siatkówką. Istnieje też astygmatyzm mieszany, wtedy jedno ognisko znajduje się przed drugim.

Prezbiopia to nie jest wada wzroku i nie należy jej mylić z nadwzrocznością. Objawia się przez pogorszenie widzenia na bliskie odległości, wynikające ze zmniejszenia lub utraty zdolności akomodacji oka. Jest to proces fizjologiczny wynikający ze starzenia się organizmu dotyczy osób zarówno z nadwzrocznością, krótkowzrocznością, jak i bez żadnej z tych wad wzroku. Dzieje się tak dlatego, że na starość soczewka stopniowo staje się mniej elastyczna, traci zdolność akomodacji, czyli dobrego widzenia obiektów dalekich oraz bliskich. Żeby dobrze widzieć, sięgamy wtedy po okulary. Przy presbiopii oddala się od oka tzw. punkt bliży wzrokowej. Znaczy to tyle, że mamy problemy z wyostrzaniem obrazu przedmiotów widzianych z bliska. Trudno jest nam np. czytać czy nawlec igłę. Potrzebne są więc okulary, które zastąpią zdolność akomodacji oka

Niedowidzenie (amblyopia, leniwe oko) – polega na obniżeniu ostrości widzenia mimo optymalnej korekcji optycznej i braku zmian organicznych w oku. Jego przyczyną jest „niewłączenie oka” w proces widzenia. Przyczyną niedowidzenia jest zwykle zez lub wrodzona wada refrakcji. Najczęściej niedowidzenie występuje tylko w jednym oku i wykryte zostaje przypadkowo. Do momentu rozpoznania zwykle brak jakichkolwiek objawów sugerujących, że jedno oko może gorzej widzieć i najczęściej rozpoznanie jest olbrzymim szokiem dla rodziców.
Zez- czyli nieprawidłowe ustawienie oczu, należy do najczęstszych wad wzroku u niemowlaków i starszych dzieci, występuje też u dorosłych. Zez powstaje w wyniku braku współpracy między mięśniami poruszającymi gałką oczną albo ich nierównoległego działania. Zez potrafi utrzymywać się stale, ale niekiedy pojawia się i znika. Często występuje już u niemowlaka, choć może ujawnić się dopiero w późniejszym okresie dzieciństwa, czy nawet w dorosłym życiu, powodując np. problemy z prowadzeniem samochodu i uprawianiem niektórych sportów, chociażby siatkówki. Niektóre jego rodzaje, na przykład zez rozbieżny, sprawiają poważne problemy w codziennym życiu i niekiedy wymagają operacji chirurgicznej.

Font Resize
Contrast